Çernooçene (Yenipazar) bölgesinde yıllardır süregelen asırlık bir gelenek, son yıllarda giderek daha fazla canlılık kazanıyor. Bölgedeki en dinamik büyüyen köylerden biri olan Pryaporets (Bayraktar Mahalle), Dyadovsko (Dedeköy), Çerna Niva (Kara Tarla), Karagözler de durum aynı.
5 Mayıs öğleden sonra genç kızlar büyük bir kapla kapıdan kapıya dolaşırlar ve kızlarının ve oğullarının kısmetlerini öğrenmek isteyen kadınlardan bu kabın içine yüzük, küpe veya başka bir ev eşyası koymalarını isterler.
Köy ev ev dolaşıldıktan sonra toplanılan eşyalar su dolu bir kaba boşaltılır. Çoğu yerde, köyün kızları ve kadınları yeşillikler ve erken açan ilkbahar kır çiçekleri toplarlar ve hepsini bir kazana dökerler. Kazanın ağzı bezle kapatıldıktan sonra bir gül çalısının yanına konulur.
Kazan, Hıdrellez günü sabah erkenden alınır. Ağız tadını bozmamak için hep birlikte sütlü kahve içilir. Sonra bir kız kazanın yanına oturur. Kazanın üstü dualar eşliğinde açılır.
Her eşya mani söylenerek kazandan çıkarılır. Ritüel, bir kız veya kadın onları kazandan tek tek çıkarıp her kişi verdiği eşyayı geri alana kadar devam eder.
Jitnitsa köyünde, asırlık Hıdırellez meşesi koruyucusunun efsanesi kulaktan kulağa yayılıyor. Kısa süre sonra 350 yaşında olduğu ve bölgedeki en eski kışlık meşelerden biri olduğu belirlendi. Hıdırellez’in çalışmasının yöre halkı arasında kötü bir alamet olarak görüldüğü ve hiçbir zaman işe yaramadığı biliniyor. Yıllar önce, bunu bilen bir veya iki kişi Hıdırellez gününde köy halkının bölgedeki Köy Yeri’nden kazdığı kaya kiremitlerini çalmaya karar verdi.
Her ihtimale karşı 6 Mayıs sabahı güneş doğmadan yola çıkıp kağnılarla onları almaya karar verirler. Yolda, asırlık muhteşem kış meşesinin yanından geçerler. Martıfal kazanının yanında durduğunu, köyün kadın ve kızlarının gelmesini beklediğini görürler. Köy Yeri’ne giderek öküz arabasını taş levhalarla doldururlar.
Dönüş yolunda büyük meşe ağacına yaklaştıklarında iki kızın ağacın dallarındaki salıncakta sallandığını görürler ve mani söylediklerini duyarlar. Kızlar onları yanına çağırır. Tabii ki köyden olduklarını sanıyorlardı. Kazandan bir şey çıkarmaları ve maileri okumaları istenir. Beklentilerin aksine kızlar karşılık vermek için bir şarkı söylerler. Bu kişiler, manasına bakmadan onları almaya çalışır. Ancak öküzler durur ve araba bir adım bile ilerlemez.
Hala salıncakta sallanan kızlar, taşları tekrar yerine koymaları konusunda onları uyarır. Bu insanlar taşları alamayacaklarını anlayınca geri dönüp onları bırakmaya karar verirler. Daha sonra öküz arabası sorunsuzca geçer ama kızlardan hiçbir iz yoktur.
Tepeyi tırmanıp Halaçlar köyüne yaklaştıklarında, kadınların ve kızların köyde toplanıp kazanı açıp manileri çıkarmaya geldiklerini görürler. Bu kişiler az önce olanları anlatır ve bu kızların kim olduğunu sorarlar. Kadınlar şaşırır ve derler ki: “Hayır, şimdi geliyoruz, bu köyde söylediklerinizi tanımıyoruz.” Böylece bu büyük meşe gizemli bir yer olarak anılmaya başlandı. Belki az bilinen bir efsane. Doğru ya da değil ama nesilden nesile aktarılması gerekiyor.
Kaynak: Kırcaali Haber
Haber: İsmet İsmail