Osmanlı yıllarında, Duvankaya (Sokoletz) köyünde, Hacı İbram adında zengin ve hayırsever bir ağa varmış.
Bu ağa köyünde çeşme ve köprü yapımlarına çok önem veriyor ve yardımda bulunuyormuş.
Bu hayırsever kişi köy merasındaki kaynak ve pınarı çeşme haline getirmiş, köylünün hizmetine sunmuş.
Bu hacı ağa, yine Kapı Bayırı eteklerinde bir pınarı çeşme haline getirmek niyetine girmiş ve orayı daha yakın olduğu için, Lopuşna köyünden Bulgar asıllı bir çeşmeci ustası bulmuş.
Usta hacı ağanın teklifini kabul etmiş ve birlikte çeşmenin kurulacağı yere gitmişler. Üç aşağı, beş yukarı bir pazarlık ederler ve usta ertesi gün işe başlar. Fakat iş dışarıdan göründüğü gibi çıkmaz.
Usta kanalı kazmaya başlayınca karşısına çok sert bir kanara taşı çıkar. Usta bir günde yapacağı işi beş günde zor yapar. Yine de pes etmez, zor da olsa çeşmeyi akıtmaya başarır.
Ondan sonra Hacı ağaya işi teslim alması için haber gönderir ve filan gün gelsin der. O ayarlanan gün gelir. Hacı ağa ustaya ödeyeceği parayı kuşağın bir katına koyar, beyaz atına biner, çeşmenin yolunu tutar ve yeni çeşmede usta ile buluşurlar.
Hacı ağa, ustanın yaptığı işi çok beğenir ve ustanın parasını ödemek için kuşağını karıştırmaya başlar. O arada usta söz alır.
– Hacı ağam, bu iş dışarıdan göründüğü gibi kolay olmadı. Bak şu sökülen sert kanara taşlarına. Bu taş benim işimi çok engelledi ve çok fazla emek sarfettim. Bizim pazarlığın üstüne üç beş kuruş daha koymanı rica ediyorum, der.
Hacı ağa ustanın bu teklifini kabul etmez, ustaya bir kuruş bile fazla vermez.
Hal böyle olunca, usta çok kızar. Hacı ağadan tek kuruş para almaz.
Öfke ile, “Hakkımı sana helal etmiyorum bu yaptığım çeşmeye de Gâvurun Çeşmesi desinler”, der ve kızgın bir halde oradan ayrılır.
O günden sonra bu çeşmeye “Gâvurun Çeşmesi” denir. Bu çeşme babadan oğula, oğuldan toruna, torundan toruna çok sahip değiştirse de; bu adı değiştirmemiştir bugün ayni adı taşımaktadır.
Derleyen: Mehmed Uzun
